ระบบดับเพลิง
และป้องกันอัคคีภัย

ระบบดับเพลิงเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม ต้องหมั่นตรวจสอบ ฝึกฝนวิธีการใช้งานตลอดจนควรเลือกใช้วัสดุอุปกรณ์ระบบดับเพลิงที่เหมาะสมและมีคุณภาพตั้งแต่ต้น จึงควรศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับระบบดับเพลิงภายในอาคาร เพื่อสร้างความตระหนักรู้ถึงความปลอดภัยเป็นสำคัญ ซึ่งอุปกรณ์ระบบดับเพลิงแบ่งได้เป็น 2 ประเภท คือ

• ระบบดับเพลิงที่ใช้งานโดยคนเป็นผู้สั่งการ (Manual Operate)

เช่น ถังดับเพลิง สายฉีดน้ำดับเพลิงที่ติดตั้งอยู่ในตู้ดับเพลิง ซึ่งเมื่อเกิดเหตุเพลิงไหม้แล้ว ผู้อาศัยหรือเจ้าหน้าที่ผู้ดูแลอาคาร สามารถหยิบมาใช้ควบคุมเพลิงได้

• ระบบดับเพลิงแบบอัตโนมัติ (Automatic Operate)

เช่น ระบบกระจายน้ำดับเพลิงอัตโนมัติ (Automatic Sprinkler System)  ซึ่งจะทำงานเมื่อสปริงเกอร์ ได้รับความร้อนตามอุณหภูมิที่กำหนดไว้

ระบบดับเพลิงแบบ Manual Operate  ระบบดับเพลิงแบบ Automatic Operate

ระบบดับเพลิงแบบอัตโนมัติ (Automatic Operate) ที่ปัจจุบันมีการใช้งานอย่างแพร่หลาย ระบบดับเพลิงประเภทนี้ต้องใช้งบประมาณสูงบวกกับความชำนาญการออกแบบให้ถูกต้องและเหมาะสมกับอาคารนั้นๆ เพื่อให้ระบบดับเพลิงสามารถระงับเหตุเพลิงไหม้ได้อย่างทันท่วงที สร้างความปลอดภัยต่อชีวิตและทรัพย์สินอย่างสูงสุด ทั้งนี้สามารถจำแนกแยกออกเป็นระบบดับพลิงที่ต้องสอดคล้องและทำงานร่วมกันดังนี้

1. ระบบตรวจจับความร้อน (Heat Detector)

ขณะเกิดเพลิงไหม้ บริเวณโดยรอบนั้นจะมีอุณหภูมิที่สูงขึ้น อุปกรณ์นี้จึงมีหน้าที่ตรวจจับความร้อนขณะเกิดเหตุโดยจะติดตั้งไว้ตามห้องต่างๆ ในตำแหน่งฝ้าเพดาน

2. ระบบสัญญาณเตือนอัคคีภัย ไฟไหม้ (FIRE ALARM SYSTEM)

คือ ระบบที่จะแจ้งเตือนเมื่อเกิดอัคคีภัย ติดตั้งเพื่อให้สามารถรับมือกับเหตุการณ์เพลิงไหม้ได้อย่างรวดเร็วเมื่อเกิดเหตุ

3. ระบบดับเพลิงในอาคาร

เมื่ออุปกรณ์ตรวจจับทำงานและส่งสัญญาณไปยังตู้ควบคุม เพื่อส่งสัญญานแจ้งเตือนภัยด้วยเสียงหรือแสงสำหรับอพยพ เมื่อเกิดความร้อนถึงจุดการทำงานของ Sprinkler ระบบดับเพลิงอัตโนมัติ (Automatic Sprinkler System) 

จะเริ่มทำงาน โดยการปล่อยแรงดันน้ำสู่ท่อดับเพลิงออกมา เพื่อดับเพลิงไหม้โดย ผ่านหัวกระจายน้ำดับเพลิง (Sprinkler) บุคคลหรือเจ้าหน้าที่ดูแลอาคารที่สามารถควบคุมเพลิงได้ จะเข้าควบคุมเหตุการณ์เบื้องต้น ซึ่งอุปกรณ์ดับเพลิงในอาคารนั้น จะถูกติดตั้งโดยขึ้นอยู่กับขนาดและความเหมาะสมกับสถานที่ ท่อน้ำดับเพลิงในอาคารจึงเป็นสิ่งที่สำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าอุปกรณ์หรือระบบอื่นๆ ในงานติดตั้งระบบดับเพลิงอัตโนมัติด้วยน้ำที่ใช้กันในโรงงานอุตสาหกรรมและตามอาคารทั่วไปนั้น อุปกรณ์ที่มีความสำคัญอย่างมากนอกเหนือจากเครื่องสูบน้ำดับเพลิง สายฉีดน้ำดับเพลิง และวาล์วเปิดปิดต่างๆ ซึ่งถือเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในงานติดตั้งระบบดับเพลิงอัตโนมัติด้วยน้ำ นั่นคือท่อส่งหรือท่อลำเลียงน้ำดับเพลิง เพราะท่อส่งน้ำดับเพลิงทำหน้าที่ในการคอยลำเลียงน้ำจากแหล่งน้ำสู่ปลายทาง กล่าวคือท่อดับเพลิงเป็นเส้นทางการไหลของน้ำนำไปใช้ในการดับเพลิงนั่นเอง

ท่อดับเพลิงที่ใช้ส่วนใหญ่ เป็นท่อเหล็กที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางแตกต่างกันไป ตามขนาดหรือพื้นที่ที่ติดตั้ง อาทิ ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง 10 นิ้ว 8 นิ้ว หรือขนาดเล็ก 1 นิ้ว 2 นิ้ว เป็นต้น แต่ส่วนใหญ่ความยาวของท่อส่งน้ำดับเพลิง หรือท่อดับเพลิงจะมีความยาวที่เท่ากันทุกขนาด คือ มีความยาวเส้นละ 6 เมตร ดังนั้นการต่อท่อ เพื่อให้ได้ความยาว หรือลักษณะโค้งงอตามต้องการ จึงเป็นเรื่องที่มีความสำคัญและมีความจำเป็นอย่างมาก ส่วนวิธีการเชื่อมต่อท่อที่นิยมใช้โดยทั่วไป นั่นก็คือการเชื่อมต่อท่อด้วยวิธีการเชื่อมไฟฟ้า ซึ่งต้องอาศัยทักษะและความชำนาญของช่างในการเชื่อม เพราะรอยแผลของการเชื่อมจะต้องมีความแข็งแรง ไม่รั่วซึม รองรับแรงดันของน้ำตามมาตรฐานที่กำหนด อีกทั้งยังต้องระมัดระวังประกายไฟจากการเชื่อมที่เป็นต้นเหตุให้เกิดเพลิงไหม้ได้  ด้วยปัญหาของท่อเหล็กดังกล่าว อาคารสูงและโรงงานอุตสาหกรรมจึงมีการนำ Flexible pipe มาใช้ในระบบดับเพลิงมากขึ้น